Mechanizmy retencji wody w lasach

Najistotniejszym mechanizmem retencji wody w lesie jest spowolnienie jej odpływu, które możliwe jest dzięki właściwościom gleby leśnej. Gleba ta charakteryzuje się porowatą strukturą oraz naturalnym drenażem wykonywanym przez korzenie roślin i drobne zwierzęta. Osłona gleby w postaci koron drzew i krzewów oraz roślin runa leśnego spowalnia proces odparowywania wody, a magazynowanie wody wewnątrz organizmów żywych, zwłaszcza drzew, dodatkowo wspomaga ten proces. Woda w lesie jest zatem zawsze bardziej dostępna niż na przykład na polu uprawnym.

Skutki niedoboru wody

Brak wody prowadzi do stopniowego zamierania obszarów leśnych. Najpierw rośliny tracą zdolności obronne przed szkodnikami owadzimi i grzybami pasożytniczymi, co wpływa na spadek produkcji biomasy. W konsekwencji zmniejsza się ilość i jakość pożywienia dla zwierząt, które są zależne od roślin. Niektóre gatunki, których życie związane jest bezpośrednio z wodą, giną lub nie mogą się rozmnażać. Ponadto, z powodu niedoboru wody wzrasta zagrożenie pożarowe, które może mieć katastrofalne skutki dla ekosystemu leśnego.

Programy retencyjne Lasów PaństwowychZrównoważone leśnictwo to nie tylko odpowiedzialna gospodarka zasobami leśnymi, ale także rozsądne zarządzanie wodą.

Lasy Państwowe prowadzą programy mające na celu zatrzymywanie cennej wody. 

Las, będący dynamicznym i zmieniającym się środowiskiem, wymaga ciągłej adaptacji do nowych warunków. Zadaniem leśników jest przystosowanie lasu do tych zmian i ochrona przed ich negatywnymi skutkami. Choć jest to trudne i nieprzewidywalne zadanie, wiedza i doświadczenie pokoleń leśników, wspierane nowoczesnymi technologiami, pozwalają na podejmowanie skutecznych działań.

Płazy w polskich lasach

Płazy są niezwykłymi stworzeniami, które odgrywają kluczową rolę w ekosystemach lądowych, szczególnie w lasach. Polska może pochwalić się bogatą różnorodnością płazów, które przyciągają uwagę zarówno badaczy, jak i miłośników przyrody. W polskich lasach można spotkać wiele fascynujących gatunków płazów, z których każdy jest przystosowany do specyficznych warunków środowiskowych.

Gatunki płazów w Polsce

1. Ropucha szara (Bufo bufo) - jest jedną z najpowszechniejszych i najłatwiej rozpoznawalnych płazów w Polsce. Preferuje wilgotne lasy, gdzie spędza dzień schowana pod kamieniami lub w mchu.

2. Żaba wodna (Pelophylax spp.) - w Polsce występują różne gatunki żab wodnych, takie jak żaba moczarowa (Pelophylax ridibundus) czy żaba trawna (Pelophylax lessonae). Zasiedlają różne typy siedlisk w lesie, od zbiorników wodnych po wilgotne łąki.

3. Ropucha zielona (Bufotes viridis) - gatunek typowy dla lasów liściastych i mieszanych. Aktywna nocą, w dzień ukrywa się wśród roślinności lub w norach.

4. Salamandra plamista (Salamandra salamandra) - ikona płazów w Polsce, rozpoznawana dzięki swojej czarno-żółtej barwie. Spotykana w lasach, zwłaszcza w wilgotnych strefach zdegradowanych drzew.

Płazy odgrywają kluczową rolę w łańcuchach pokarmowych leśnych ekosystemów. Jako drapieżniki i zdobycz dla wielu innych organizmów, są istotnym ogniwem w utrzymaniu równowagi ekologicznej. Ich obecność wskazuje na dobre zdrowie ekosystemu, a ich obecność lub brak może być wskaźnikiem stanu środowiska.

Inne zwierzęta związane z wodą

W polskich lasach występuje również wiele innych zwierząt, które są ściśle związane z wodą.

Przykładem jest bóbr europejski (Castor fiber), który poprzez swoją działalność inżyniersko-budowlaną potrafi przystosować środowisko do własnych potrzeb. Tworzenie przez bobry rozlewisk staje się miejscem występowania ptaków wodnych, ryb, płazów, wydr i innych zwierząt.

Już około 1000 roku Bolesław Chrobry wprowadził zakaz polowania na bobry i ustanowił urząd bobrowniczego, który miał dbać o bobry i pilnować królewskich zakazów. Niestety, mimo wczesnego wprowadzenia ochrony, bobry prawie wyginęły, ale po II wojnie światowej powiodło się odtwarzanie ich populacji.

Innym ciekawym zwierzęciem jest rzęsorek rzeczek (Neomys fodiens), często mylony z myszami, nornicami, ryjówkami czy kretami. Jest to jedyny występujący w Polsce jadowity ssak, dobrze pływa i nurkuje, a jego futerko pokryte maleńkimi pęcherzykami powietrza pomaga w ochronie przed utratą ciepła i ułatwia wynurzenie się na powierzchnię.

Piżmak amerykański (Ondatra zibethicus) to kolejny przykład zwierzęcia związanego z wodą. Naturalnym rejonem występowania piżmaka jest Ameryka Północna, ale gatunek ten został sprowadzony do Europy jako zwierzę futerkowe.

Dzięki wysokiej plenności i warunkom siedliskowym zbliżonym do tych w pierwotnym zasięgu, piżmaki spontanicznie się rozprzestrzeniły. W wysokich brzegach kopią nory, do których wejście znajduje się pod powierzchnią wody, tworząc w ten sposób skomplikowane systemy podwodnych korytarzy.

Znaczenie retencji wody dla fauny leśnej

Programy prowadzone przez Lasy Państwowe mają na celu zatrzymanie cennej wody i ochronę leśnych ekosystemów przed skutkami suszy. Współpraca wiedzy pokoleń leśników z nowoczesnymi technologiami daje nadzieję na skuteczne działania w ochronie i zarządzaniu zasobami wodnymi w polskich lasach.Dbanie o retencję wody w lesie ma ogromne znaczenie dla fauny leśnej. Woda nie tylko podtrzymuje życie roślin, które stanowią podstawę łańcucha pokarmowego, ale także tworzy i utrzymuje siedliska dla licznych gatunków zwierząt. Płazy, takie jak ropucha szara czy salamandra plamista, są bezpośrednio zależne od wilgotnych środowisk. Bobry, poprzez swoje inżynierskie umiejętności, nie tylko korzystają z wody, ale także przyczyniają się do tworzenia nowych ekosystemów wodnych. Rzęsorki i piżmaki, chociaż mniej znane, odgrywają równie ważną rolę w zachowaniu bioróżnorodności leśnych ekosystemów.

Woda w lesie to życie. Jej brak prowadzi do poważnych zmian ekologicznych, wpływających na zdrowie i przetrwanie roślin oraz zwierząt.

Skuteczne zarządzanie zasobami wodnymi, zwłaszcza poprzez małą retencję, jest kluczowe dla zachowania równowagi ekologicznej w lasach. Bogactwo fauny leśnej, w tym płazów oraz innych zwierząt związanych z wodą, pokazuje, jak ważne jest dbanie o retencję wodną.