ZABIEGI RATOWNICZE DRZEWOSTANÓW

Nadleśnictwo Pniewy informuje, iż w dniach od 23.04.2025 r. do 31.05.2025 r., na terenach leśnych będących w zarządzie Nadleśnictwa Pniewy, położonych na terenie Gminy Szamotuły, Kaźmierz, Pniewy, Duszniki i Lwówek, odbędzie się lotniczy oraz naziemny zabieg ratowniczy drzewostanów, ograniczający liczebność owadów doskonałych chrabąszcza majowego na powierzchni ok. 750 ha. Zabieg będzie wykonywany na terenie leśnictw Kaźmierz, Klemensowo, Pniewy , Duszniki i Lwówek.

Wszelkie informacje można uzyskać w Nadleśnictwie Pniewy pod nr tel. 61 2936420 w godz. Od 7.00 do 15.00  w dni robocze.

W związku z planowanym opryskiem lotniczym chcielibyśmy przybliżyć sylwetkę zwalczanego owada, jak i przebieg zabiegu.

1. Czy zabieg jest konieczny?

Decyzja o wykonaniu oprysku nie jest podejmowana pochopnie i zawsze poprzedzona jest szeregiem analiz oraz długim procesem przygotowawczym. Zgodę na wykonanie zabiegu agrolotniczego z użyciem środka chemicznego, wydaje Wojewódzki Inspektorat Ochrony Roślin i Nasiennictwa, a jej uzyskanie wymaga spełnienia wielu warunków. Jest to zabieg ratowniczy – zatem jego realizacja jest ostatecznością.

2. Czy próbowaliśmy stosować inne metody?

Chrabąszcz majowy jak każdy organizm ma swoje miejsce w przyrodzie i jest on pożądany w środowisku, jako ważny element skomplikowanych powiązań i zależności przyrodniczych. Problem pojawia się wtedy, gdy na skutek sprzyjających warunków i okoliczności oraz braku czynnika ograniczającego jego populację, dochodzi do jego nadmiernego namnażania. Żerujący na korzeniach młodych drzew pędrak - larwa chrabąszcza majowego, to dla leśników i ogrodników problem znany nie od dziś. W lasach, w których obserwujemy szkody, wyznacza się specjalne obszary zwane „uporczywymi pędraczyskami”. W takich miejscach stosuje się różne metody ograniczające występowanie szkód od pędraków, które są dopuszczalne na terenach leśnych np. sadzenie dęba z olszą w jedną jamkę oraz siew nasion różnych gatunków drzew. Terminy prac gospodarczych zawsze dostosowuje się do biologii chrabąszcza, aby w jak największym stopniu ograniczyć szkody. Niegdyś podejmowano także próby orki pełnej. Wówczas larwy ukazywały się na powierzchni gleby i mogły paść ofiarą ptaków. Jednak i ta metoda, niezwykle inwazyjna i szkodliwa dla gleby, nie spełniała swojej roli. Przychodzi jednak czas, kiedy w wyniku analiz oraz prognoz opisanych poniżej, spodziewamy się masowego pojawu postaci doskonałej owada – chrabąszcza, który żeruje w koronach drzew tuż przed złożeniem sporej ilości jaj do gleby. To moment, w którym skutecznie możemy temu zapobiec.

3. Skąd wiemy, że w tym roku należy wykonać oprysk?

Corocznie, w okresie 15 sierpnia – 30 września wykonuje się kontrolę występowania szkodników korzeni gleby (inaczej zapędraczenia gleby). Termin poszukiwań musi wyprzedzić czas w którym larwy schodzą głęboko do ziemi. Na powierzchniach zagrożonych, zgodnie z Instrukcją Ochrony Lasu wykonuje się doły próbne o wymiarach 1,0 x 0,5 m i głębokości co najmniej 0,5 m. Ziemię wykopaną z dołu przeszukuje się dokładnie w poszukiwaniu pędraków. Standardowo wyznacza się 6 dołów na ha, lecz w przypadku dużej ilości pędraków partię kontrolną można zwiększyć. Po dokonaniu kontroli dokumentację wraz ze znalezionymi owadami przekazuje się ekspertom z Zespołu Ochrony Lasu. Analizują oni zebrany materiał określając gatunki (po wyglądzie odwłoka), wiek (po szerokości puszki głowowej) i stopień zagrożenia (w zależności od siedliska, w oparciu o tabele z liczbami krytycznymi). Właśnie na tej podstawie ustala się prognozy i zalecenia dla dalszych działań. W sytuacji zagrożenia wykonuje się jeszcze do końca kwietnia kontrolę uzupełniającą mającą na celu potwierdzenie zagrożenia.

4. Biologia owada

Rójka chrabąszcza rozpoczyna się pod koniec kwietnia, gdy temperatura gleby wzrasta ponad 10 stopni C. Pierwsze na powierzchnie wychodzą samce, a 10 dni po nich samice. Po kolejnych ok. 10 dniach żerowania i kopulacji składają one jaja w glebie (zwłaszcza na powierzchniach otwartych i nasłonecznionych) na głębokości 10-20 cm – 2-3 cykle po 10-30 szt. (a więc jedna samica od 20 - 90 jaj!). Po kolejnych 4 – 6 tygodniach wylęgają się pędraki, które żyją w próchnicznej warstwie gleby, a w 4 roku kalendarzowym, po ostatniej wylince schodzą na głębokość 30 – 60 cm i przepoczwarczają się. Po kolejnych 4 – 6 tygodniach pojawia się owad doskonały, który w tej formie spędza ostatnią zimę w glebie.

Cały opisany cykl trwa 4 lata i masowy wysyp chrabąszczy następuje właśnie co 4 lata.

5. Rośliny żywicielskie

Owad dorosły chrabąszcza po wylocie z gleby żeruje w koronach drzew około dwóch tygodni i w zasadzie nie czyni drzewom dużej szkody - korony szybko się regenerują. Korzysta on z miękkich świeżych liści, które właśnie się pojawiły. W ciągu dnia chrząszcze są odrętwiałe – siedzą na liściach i pędach. Intensywnie latają dopiero wieczorem. Imago żeruje najchętniej na liściach dębu, ale zdarzają się też na brzozie, buku czy klonie.

Najgroźniejsza jest larwa. Pędraki w pierwszym roku życia odżywiają się próchnicą i korzonkami traw. Wraz ze wzrostem żywią się coraz grubszymi korzeniami, uszkadzając system korzeniowy prawie wszystkich gatunków drzew i krzewów.  Stanowią w tej formie zagrożenie dla szkółek, upraw i młodników. Wyrządzają szkody także w rolnictwie i sadach. Charakterystycznym objawem, świadczącym o intensywnym żerowaniu pędraków jest usychanie sadzonek na znacznych obszarach młodego lasu. W młodnikach powodują one natomiast osłabienie i zamieranie młodych drzewek oraz ułatwiają atakowanie ich przez korzeniowca wieloletniego (grzyb patogeniczny).

6. Oprysk

Gdy wszystkie dostępne metody profilaktyki i zwalczania (zróżnicowany skład gatunkowy, utrzymywanie zwarcia drzew w drzewostanie, opór biologiczny – ptaki, dziki, jeże, krety itd.) są niewystarczające, w roku masowego pojawu chrabąszczy podejmowana jest decyzja o wykonaniu oprysku lotniczego lub/i naziemnego. Kluczową kwestią jest zaplanowanie go w czasie pomiędzy wylotem chrząszczy, a rozpoczęciem składania jaj przez samice – ok. 10 dni. Raz na 4 lata mamy więc tylko 10 dni szansy, aby coś zrobić. Biorąc pod uwagę, że jedna samica produkuje do 80 jaj, spóźnienie może nieść ze sobą poważne konsekwencje w przyszłości.

Wieloletnie obserwacje pozwalają nam określić rok w którym nastąpi rójka i określić jej nasilenie. W oparciu o te dane została podjęta decyzja o ograniczeniu populacji chrabąszcza z zastosowaniem oprysku lotniczego i naziemnego preparatem Mospilan 20 SP w ilości 0,4 kg/ha . Został on dopuszczony decyzją Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi do stosowania w rolnictwie, ogrodnictwie i leśnictwie (nr zezwolenia: decyzja MRiRW R-1100/2024d z dnia 28.08.2024 r., zmieniająca zezwolenie MRiRW   nr R-37/2008 z dnia 29.04.2008 r.). Jest środkiem owadobójczym w formie proszku, rozpuszczalnym w wodzie, o działaniu kontaktowym i żołądkowym. .). Okres karencji dla zbiorów płodów runa leśnego wynosi 14 dni od ostatniego zastosowania środka. Przed opryskiem środek zostanie połączony z tzw. adiuwiantem (substancją pomocniczą) oraz wodą i w tej postaci rozpylony.

7. Zabiegi agrolotnicze i naziemne

Sprzęt który zostanie użyty do oprysku (samolot oraz opryskiwacze ciągnikowe) muszą mieć aktualne badania techniczne do stosowania środków ochrony roślin oraz być odpowiednio skalibrowane, aby dostosować dawkę środka. Pomagają w tym precyzyjne atomizery. Pilot znając mapę powierzchni zabiegu, w oparciu o dane GPS dobiera trasę przelotu opryskując tylko i wyłącznie wyznaczone oddziały.

Oprysk wykonuje się w godzinach wczesnoporannych, w czasie najmniejszej aktywności pszczół i innych zapylaczy. Pola zabiegowe wyznaczane są poza pasiekami, plantacjami owoców i sadami, w oddaleniu od wód oraz budynków mieszkalnych. Dokładamy wszelkich starań aby zabieg był wykonany w sposób bezpieczny.

W aktualnych komunikatach dotyczących zabiegu podajemy szeroki zakres dat (23 kwietnia-31 maja). Spowodowane jest to faktem, że ostateczny termin zwalczania zostanie ustalony na podstawie obserwacji przebiegu rójki chrabąszczowatych oraz panujących warunków atmosferycznych. Sam zabieg lotniczy będzie trwał ok. 1-2 dni, a oprysk przy użyciu opryskiwaczy ciągnikowych ok 1-1,5 tygodnia. Prosimy o przestrzeganie zakazu i dostosowanie się do ustaleń.