Asset Publisher
Symbolika drzew w wierzeniach ludowych
W kulturach ludowych drzewa były ożywionymi symbolami, nośnikami tradycji i magii, które łączyły ludzi z naturą i światem duchów. W każdym splątanym korzeniu, w każdej rozgałęzionej koronie kryły się opowieści o życiu, ochronie i tajemniczych mocach. Wierzono, że drzewa nie tylko obserwują, ale również mają moc interwencji w ludzkie losy — chronią, leczą, ostrzegają, a nawet przyciągają szczęście. Ich obecność w krajobrazie stawała się punktem odniesienia w codziennych rytuałach, wierzeniach i ceremoniach. Drzewa, niemal jak strażnicy dawnych czasów, miały swoje zadanie: od wznoszenia modlitw po zapewnienie ochrony przed złem, od przekazywania energii młodości po symbolizowanie więzi z przodkami. To nie tylko rośliny, ale żywe pomniki, które odgrywały rolę pomostu między światem materialnym a duchowym. W świecie drzew nie istniały granice między magią a rzeczywistością, a każda gałąź niosła ze sobą historie pełne mocy, tajemnic i nadziei.
Drzewo w kulturach ludowych symbolizowało życie, długowieczność i siły witalne.
Jodła- trójkątny kształt drzewka bożonarodzeniowego symbolizował Trójcę Świętą. Stanowiła ochronę przed złymi duchami w najdłuższe noce w roku.
Dąb- traktowany jako miejsce modlitw, ślubów czy składania ofiar. Często uznawane jako drzewo łączące z umarłymi. W związku z tym sadzono je w pobliżach kościołów, kaplic i dawnych miejsc kultu, jako mediatora między bóstwami a ludźmi.
Lipa- uważano ją za błogosławiony gatunek, który witał i żegnał człowieka (robiono z niej zarówno kołyskę, jak i trumnę). Lipowym łykiem związywano zioła święcone w dniu Matki Boskiej Zielnej oraz wierzono, że wiązanie lipowego łyka na nogach krowy (bogactwa każdej zagrody) uchroni ją przed czarami. Sadzono ją przed domami, ponieważ wierzono, że nigdy nie uderzy w nią piorun oraz, że ma dobry wpływ na życie dzieci.
Klon- zwyczaj pukania w niemalowane drewno, jest z nim ściśle związany. Na grobowej desce kładziono umierającego i co jakiś czas pukano w nią (oczywiście klonową i niemalowaną) w celu odpędzenia szatana.
Brzoza- uznawana za świętą, symbol pobudzania płodności, miłości oraz życia. W dawnych kulturach drzewo, pod którym kobiety prosiły o siły witalne i płodnościowe. Pojawiała się podczas Bożego Ciała i Zielonych Świątków.
Topola- od niepamiętnych czasów broni ludzi przed wampirami i upiorami.
Osika- z powodu swojej wiotkości uznawało się ją jako przeklętą. W kulturach ludowych mówiono, że trzęsie się za karę z powodu nieudzielenia schronienia Świętej Rodzinie w podróży do Egiptu. Inne tłumaczenia mówią, że trzęsła się z przerażenia, gdy Judasz chciał się na niej powiesić.
Jabłoń- w kulturze celtyckiej traktowana na równi z dębem. Za jej ścięcie groziła kara śmierci. Również nasz rodzimy folklor wierzył w szybką śmierć tego, kto wyciął jabłonkę. Przypisuje jej się pośredniczenie miedzy światami i zaświatami i zakazywano wchodzić na nią z butami, ponieważ wierzono, że potem usycha.
Świerk- uważane za święte drzewo. Do XVIII w. górale tatrzańscy wznosiła modły do świętego świerku (smreka). Wierzono, że wiatr wyginający jego gałęzie przynosi szczęście.
Modrzew- symbol młodości, urody, poprawy humoru i umacniania cierpliwości.
Olcha- drogocenna ze względu na dobre drewno i uzyskiwanie barwników. Wierzono, że rozsypanie jej liści odstrasza myszy.
Wierzba- tutaj spotykamy się z różnymi teoriami. Patrząc na jej budowę- popękany pień i zniekształcenia nie dziwi mówienie o niej jako o mieszkaniu diabła Rokity, który pilnował złota w Wierzba- uderzenie nią czy witkami w Niedzielę Palmową mówiąc: Palma bije nie zabije, Wielki Dzień za tydzień; Rano wstawaj bydłu dawaj; Pozamykaj pozapieraj, do kościoła się wybieraj, czy powtórzenie tego zabiegu w Poniedziałek Wielkanocny, miało zapewnić zdrowie, urodzę i wigor. pniu i wyprowadzał podróżnych na manowce. Natomiast z drugiej strony jej zdolność do odrodzenia i niskie wymagania co do otoczenia sprawiają, że była traktowana jako „drzewo miłujące życie”. Stąd wykorzystanie jej w palmach wielkanocnych.
Cis- ze względu swoich trujących właściwości uważany za roślinę, która źle wróżyła. Przetrwał dzięki poświęceniu go zmarłym i sadzeniu na cmentarzach. Tworzono z niego łuki i zatruwano groty strzał. Podobno Mieszko I zginął od strzały zatrutej cisem.
Kalina- drzewo sztuki lekarskiej, symbol młodości, piękna i niewinności. Sadzono ją na grobach młodych ludzi, w celu informowania o czystości duszy.
Leszczyna- w celu ochrony przed piorunami, palono ją w Wielką Sobotę, a popiół rozsypywano na strychu. Broniła przed złem, czarownicami i niepłodnością. Dalsza część legendy o osice i Świętej Rodzinie mówi o tym, że to leszczyna otuliła Najświętszą Panienkę swoimi gałązkami, gdy ta potrzebowała schronienia przed Herodem. W leszczynę nigdy nie biją pioruny- w podzięce za uratowanie Najświętszej Panienki.