Zwierzęta w zimie – podobieństwo do ludzi?

Patrząc na strategie przetrwania zwierząt, możemy zauważyć, że mają wiele wspólnego z ludzkim podejściem do zimy.

My wyciągamy z szafy ciepłe ubrania – zwierzęta zmieniają sierść na gęstszą i cieplejszą.

Gromadzimy zapasy jedzenia – zwierzęta robią to samo, skrywając je w norach lub dziuplach.

Część z nas marzy o wyjeździe w tropiki – podobnie postępują ptaki migrujące na południe.

Wreszcie, kiedy tylko możemy, ograniczamy aktywność, by przetrwać zimno – zwierzęta robią to w formie snu zimowego czy hibernacji.

Natura zadbała, by każde stworzenie miało swoją metodę na zimowe trudności.

Dwie grupy zwierząt – różne sposoby adaptacji

Zwierzęta można podzielić na dwie główne grupy w zależności od sposobu regulacji temperatury ciała.

Zmiennocieplne, takie jak gady, płazy, ryby czy owady, dopasowują temperaturę ciała do otoczenia.

Natomiast stałocieplne, czyli ptaki i ssaki, potrafią utrzymać stałą temperaturę ciała, niezależnie od warunków zewnętrznych. To, do której grupy należy dane zwierzę, decyduje o strategii przetrwania zimy.

Gromadzenie zapasów – sposób na mrozy

Dla wielu zwierząt kluczowym elementem przetrwania jest wcześniejsze przygotowanie zapasów pożywienia. Dotyczy to głównie gryzoni, takich jak wiewiórki czy popielice, oraz niektórych owadożerców, na przykład kretów.

Aby utrzymać stałą temperaturę ciała, potrzebują one dużych ilości energii. Przed zimą zbierają więc orzechy, nasiona, a czasem nawet drobne owady, które ukrywają w miejscach łatwo dostępnych zimą.

Sen zimowy – odpoczynek, który ratuje życie

Niektóre zwierzęta wybierają zupełnie inny sposób przetrwania – sen zimowy. Jest to strategia oszczędzania energii, podczas której zwierzęta spowalniają swoje funkcje życiowe. Ich organizm obniża temperaturę ciała, spowalnia oddech i zmniejsza liczbę uderzeń serca. Przed nadejściem zimy muszą zgromadzić duże rezerwy tłuszczu, by przetrwać bez jedzenia przez kilka miesięcy. Ssaki takie jak jeże czy niedźwiedzie szukają bezpiecznych schronień, takich jak nory, dziuple czy jaskinie, gdzie mogą spać aż do wiosny.

Hibernacja – ekstremalna forma snu zimowego

Hibernacja to szczególny rodzaj snu zimowego, w którym procesy życiowe zostają zredukowane do absolutnego minimum. Zwierzęta, takie jak nietoperze, gady czy świstaki, obniżają temperaturę ciała do kilku stopni powyżej zera, a ich metabolizm zwalnia nawet o 90%. Dzięki temu mogą przetrwać długie miesiące bez jedzenia. Wybudzają się jedynie w wyjątkowych przypadkach – by uzupełnić wodę lub zmienić miejsce schronienia.

Diapauza – sposób owadów na zimę

Owady, które nie mogą zapadać w sen zimowy, stosują strategię zwaną diapauzą. W tym stanie całkowicie zatrzymują swój rozwój, czekając na bardziej sprzyjające warunki. To naturalny mechanizm pozwalający przetrwać zimę bez aktywności i zbędnego wydatku energetycznego.

Zmiana diety – przystosowanie do zimowych warunków

Nie wszystkie zwierzęta gromadzą zapasy lub zasypiają na zimę. Niektóre z nich pozostają aktywne i dostosowują swoją dietę do dostępności pokarmu.

Mięsożercy, tacy jak wilki czy lisy, zaczynają szukać padliny, która jest łatwiej dostępna zimą.

Ptaki owadożerne, takie jak dzięcioły, przestawiają się na jedzenie nasion. Dzięki temu są w stanie znaleźć pożywienie nawet podczas trudnych warunków.

Ciepła okrywa – zmiana futra na zimowe

Zwierzęta, które nie migrują ani nie zapadają w sen zimowy, chronią się przed mrozem poprzez zmianę sierści na grubszą i bardziej izolującą. Przykładem mogą być jelenie, dziki czy wilki, które zimą mają gęstszą sierść z naturalnym tłuszczem zapobiegającym wilgoci. Co więcej, ich futro zmienia kolor na jaśniejszy, co pozwala lepiej kamuflować się w śnieżnym otoczeniu.

Zimowe podróże – migracje ptaków

Niektóre gatunki ptaków wybierają inną strategię – migrację w cieplejsze rejony.

Bociany, jaskółki czy słowiki opuszczają Polskę na zimę, by spędzić ten czas w Afryce lub na południu Europy.

Są też gatunki, które przylatują do nas z północy. Jemiołuszki, gile czy myszołowy traktują polską zimę jako łagodniejszą alternatywę wobec surowych mrozów w Skandynawii.